Lịch sử Ayun_Pa

Tên gọi

Địa danh Ayun Pa là tên gọi được ghép từ tên hai con sông là sông Ayun và sông Pa (sông Ba), do vị trí địa lý nằm ở ngã ba sông nơi sông Ayun hợp lưu với sông Ba.

Ayun Pa có các tên cũ là Cheo Reo, Phú Bổn, Hậu Bổn.

Lịch sử hành chính

Thời Việt Nam Cộng hoà là quận lỵ quận Cheo Reo của tỉnh Pleiku.

Từ năm 1962, khi thành lập tỉnh Phú Bổn, thì Cheo Reo trở thành tỉnh lỵ tỉnh này với tên gọi mới là thị xã Hậu Bổn, tỉnh Phú Bổn.

Sau khi Việt Nam thống nhất, Ayun Pa là huyện thuộc tỉnh Gia Lai - Kon Tum. Huyện Ayun Pa ban đầu gồm 14 xã: Chư A Thai, Chư Răng, Đất Bằng, Ia Dreh, Ia Hiao, Ia Mrơn, Ia Piar, Ia Rbol, Ia Rmok, Ia Rtô, Ia Rsai, Ia Tul, Krông Năng, Pờ Tó.

Ngày 2 tháng 3 năm 1979, thị trấn Ayun Pa được thành lập theo Quyết định số 77-CP của Hội đồng Chính phủ, với địa giới như sau: phía bắc giáp suối Ia Hiao, phía đông giáp sông Pa và sông Ayun, phía tây giáp nông trường Bông, phía nam giáp suối Ia R'bol.Ngày 23 tháng 4 năm 1979, tách 6 xã: Ia Rsai, Chư Drăng, Ia Rmok, Đất Bằng, Ia Dreh, Krông Năng để thành lập huyện Krông Pa. Huyện Ayun Pa còn lại 8 xã: Chư A Thai, Ia Hiao, Ia Mrơn, Ia Piar, Ia Rbol, Ia Rtô, Ia Tul, Pờ Tó.

Ngày 29 tháng 10 năm 1983:

Ngày 6 tháng 12 năm 1990, chia xã Chư A Thai thành 2 xã lấy tên là xã Chư A Thai và xã Ia Yeng.

Ngày 21 tháng 8 năm 1998:

  • Thành lập xã Ia Sao trên cơ sở 11.260 ha diện tích tự nhiên và 2.838 nhân khẩu của xã Ia Rtô
  • Thành lập Ia Broăi trên cơ sở 2.320 ha diện tích tự nhiên và 2.807 nhân khẩu của xã Ia Tul
  • Thành lập xã Ia Kdăm trên cơ sở 13.227 ha diện tích tự nhiên và 2.043 nhân khẩu của xã Chư Mố
  • Thành lập xã Kim Tân trên cơ sở 4.454,5 ha diện tích tự nhiên và 3.428 nhân khẩu của xã Chư Răng
  • Thành lập thị trấn Phú Thiện trên cơ sở:
    • Điều chỉnh 156 ha diện tích tự nhiên và 3.077 nhân khẩu của xã Chư A Thai
    • Điều chỉnh 1.395 ha diện tích tự nhiên và 13.306 nhân khẩu của xã Ia Sol
  • Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính thị trấn Phú Thiện có 1.551 ha và 16.383 người.

Ngày 13 tháng 5 năm 2002:

  • Thành lập xã Ia Peng trên cơ sở trên cơ sở 1.800 ha diện tích tự nhiên và 2.982 nhân khẩu của xã Ia Piar
  • Thành lập xã Ia Ke trên cơ sở 5.928 ha diện tích tự nhiên và 8.579 nhân khẩu của xã Chư A Thai.

Từ đây, huyện Ayun Pa có 2 thị trấn: Ayun Pa, Phú Thiện và 19 xã: Chư A Thai, Chư Mố, Chư Răng, Ia Broăi, Ia Hiao, Ia Kdăm, Ia Ke, Ia Mrơn, Ia Peng, Ia Piar, Ia Rbol, Ia Rtô, Ia Sao, Ia Sol, Ia Trok, Ia Tul, Ia Yeng, Kim Tân, Pờ Tó.

Ngày 18 tháng 12 năm 2002, tách 9 xã: Pờ Tó, Chư Rang, Kim Tân, Ia Tul, Ia Broăi, Ia K'dăm, Chư Mố, Ia Trok, Ia Mrơn thuộc huyện Ayun Pa để thành lập huyện Ia Pa.

Huyện Ayun Pa còn lại 10 xã: Chư A Thai, Ia Hiao, Ia Ke, Ia Peng, Ia Piar, Ia Rbol, Ia Rtô, Ia Sao, Ia Sol, Ia Yeng và 2 thị trấn: Ayun Pa, Phú Thiện.

Ngày 15 tháng 9 năm 2006:

Từ đó, huyện Ayun Pa có 14 đơn vị hành chính gồm 2 thị trấn: Ayun Pa (huyện lị), Phú Thiện và 12 xã: Ia R'tô, Ia R'bol, Ia Sao, Chư A Thai, Ia Ke, Ia Sol, Ia Piar, Ia Peng, Ayun Hạ, Ia Yeng, Chrôh Pơnan, Ia Hiao.

Ngày 30 tháng 3 năm 2007, Chính phủ ban hành Nghị định số 50/2007/NĐ-CP về việc thành lập thị xã Ayun Pa và các phường thuộc thị xã Ayun Pa[1]. Theo đó:

  • Thành lập thị xã Ayun Pa trên cơ sở tách thị trấn Ayun Pa và 3 xã: Ia R'tô, Ia R'bol, Ia Sao thuộc huyện Ayun Pa.
  • Thành lập 4 phường: Cheo Reo, Hòa Bình, Đoàn Kết, Sông Bờ trên cơ sở giải thể thị trấn Ayun Pa
  • Thành lập xã Chư Băh trên cơ sở điều chỉnh 6.959 ha diện tích tự nhiên và 3.306 nhân khẩu của xã Ia Rbol
  • Đổi tên phần còn lại của huyện Ayun Pa thành huyện Phú Thiện.

Sau khi thành lập, thị xã Ayun Pa có 28.700,5 ha diện tích tự nhiên và 35.058 nhân khẩu với 8 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 4 phường và 4 xã.